टेस्ला र स्पेसएक्सका सीईओ तथा विश्वका सबैभन्दा धनी व्यक्ति एलन मस्कले नयाँ पार्टी खोलेका छन् । उनले आफ्नो सामाजिक सञ्जाल प्ल्याटफर्म एक्समार्फत ‘अमेरिका पार्टी’ नामक नयाँ राजनीतिक पार्टीको गठन घोषणा गरेका हुन्। यो कदमले अमेरिकी राजनीतिमा ठूलो हलचल ल्याएको छ।
हालका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँग सम्बन्ध बिग्रिएपछि मस्कले नयाँ पार्टी खोलेका हुन्। मस्कले अमेरिकाको दुई-पार्टी प्रणालीलाई ‘एकल पार्टी प्रणाली’ को संज्ञा दिँदै यसलाई चुनौती दिने उद्देश्यले यो पार्टी स्थापना गरेका हुन्।
एलन मस्कले सन् २०२४ को अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनमा डोनाल्ड ट्रम्पलाई समर्थन गरेका थिए र उनको अभियानका लागि २८० मिलियन डलरभन्दा बढी सहयोग प्रदान गरेका थिए। उनले ट्रम्प प्रशासनमा ‘डिपार्टमेन्ट अफ गभर्नमेन्ट इफिसियन्सी (DOGE)’ को नेतृत्व समेत गरेका थिए, जहाँ उनले सरकारी खर्च कटौती र कर्मचारी सङ्ख्या घटाउने विवादास्पद नीतिहरू लागू गरे।
तर, ट्रम्पले जुलाई ४, २०२५ मा हस्ताक्षर गरेको ‘बिग, ब्यूटिफुल बिल’ नामक विशाल कर र खर्च सम्बन्धी विधेयकले मस्कलाई असन्तुष्ट बनायो। यो विधेयकले आगामी दश वर्षमा अमेरिकी राष्ट्रिय ऋणमा ३.३ ट्रिलियन डलर थपिने अनुमान गरिएको छ, जसलाई मस्कले ‘आर्थिक रूपमा गैरजिम्मेवार’ र ‘देशलाई टाट पल्टाउने’ भनेर आलोचना गरे। यो विवादले मस्क र ट्रम्पबीचको सम्बन्धमा ठूलो दरार ल्यायो, जसको परिणामस्वरूप मस्कले मे ३०, २०२५ मा प्रशासन छोडे र DOGE बाट समेत बाहिरिए।
मस्कले जुलाई ४ मा एक्समा एक मत सर्वेक्षण सञ्चालन गरे, जहाँ उनले अमेरिकी जनतालाई दुई-पार्टी प्रणालीबाट ‘स्वतन्त्रता’ चाहिन्छ कि नचाहिने भनेर सोधेका थिए। सर्वेक्षणमा २:१ को अनुपातमा नयाँ राजनीतिक विकल्पको पक्षमा मत प्राप्त भएको मस्कले दाबी गरे। यो सर्वेक्षणपछि उनले ‘अमेरिका पार्टी’ को गठन घोषणा गरे।
अमेरिका पार्टीको एजेन्डा
अमेरिका पार्टीले आफूलाई मध्यमार्गी र आर्थिक रूपमा संयमित विकल्पको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ। मस्कले पार्टीको मुख्य एजेन्डाहरूलाई निम्नानुसार उल्लेख गरेका छन्:
आर्थिक अनुशासन: सरकारी खर्च र राष्ट्रिय ऋणमा कटौती। मस्कले ट्रम्पको ‘बिग, ब्यूटिफुल बिल’ लाई ‘ऋणको दासत्व’ को रूपमा चित्रण गरेका छन्।
दुई-पार्टी प्रणालीको अन्त्य: मस्कले डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन पार्टीहरूलाई ‘भ्रष्ट एकल पार्टी प्रणाली’ को हिस्सा भएको आरोप लगाएका छन् र नयाँ विकल्पमार्फत जनताको स्वतन्त्रता पुनर्स्थापना गर्ने बताएका छन्।
सामाजिक मुद्दाहरूमा मध्यमार्गी दृष्टिकोण: मस्क र ट्रम्प समकालीन सामाजिक मुद्दाहरूमा समान विचार राख्छन्, तर मस्कले ‘मध्य ८० प्रतिशत’ जनताको प्रतिनिधित्व गर्ने दाबी गरेका छन्।
चुनावी रणनीति: पार्टीले सन् २०२६ को मध्यावधि निर्वाचनमा केही सिनेट र हाउस सिटहरूमा केन्द्रित हुने योजना बनाएको छ। मस्कले ‘थोरै तर जित्न सकिने’ निर्वाचनहरूमा ध्यान दिने रणनीति अपनाएका छन्, जसलाई उनले ऐतिहासिक सैन्य रणनीति ‘ल्यूक्ट्राको युद्ध’ सँग तुलना गरेका छन्।
भविष्यका योजनाहरू
अमेरिका पार्टीले तत्कालै सन् २०२६ को मध्यावधि निर्वाचनमा केन्द्रित हुने देखिन्छ। मस्कले यो पार्टीले डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन दुवैसँग स्वतन्त्र रूपमा ‘ककस’ (संसदीय समूह) बनाउने र दुवै पक्षसँग विधायी छलफल गर्ने बताएका छन्। यद्यपि, पार्टीले अझै फेडरल इलेक्सन कमिसनमा दर्ता गरेको छैन, जुन अमेरिकामा राजनीतिक गतिविधिका लागि आवश्यक हुन्छ।
मस्कले आफ्नो विशाल व्यक्तिगत सम्पत्ति र सामाजिक प्रभावलाई प्रयोग गरेर यो पार्टीको अभियानलाई समर्थन गर्ने संकेत गरेका छन्। उनले ट्रम्पको विधेयक समर्थन गर्ने सांसदहरूलाई प्राइमरी चुनौती दिने र उनीहरूलाई पराजित गर्न आर्थिक सहयोग गर्ने धम्की दिएका छन्।
मस्क-ट्रम्प सम्बन्ध र विवाद
मस्क र ट्रम्पको सम्बन्ध सन् २०२५ को सुरुमा निकट थियो, तर ‘बिग, ब्यूटिफुल बिल’ मा मतभेदपछि यो सम्बन्ध तीव्र रूपमा बिग्रियो। मस्कले ट्रम्पको नीतिलाई ‘अमेरिकालाई टाट पल्टाउने’ भनेर आलोचना गरे, जबकि ट्रम्पले मस्कका कम्पनीहरूलाई दिइएको सरकारी अनुदान कटौती गर्ने र उनलाई दक्षिण अफ्रिकामा फिर्ता पठाउने धम्की दिए। ट्रम्पले मस्कको DOGE लाई ‘राक्षस’ को संज्ञा दिँदै यसले मस्कलाई नै ‘खाने’ टिप्पणी गरे।
यो सार्वजनिक विवादले मस्कलाई नयाँ राजनीतिक पार्टी गठन गर्न प्रेरित गरेको देखिन्छ। मस्कले आफ्नो टेक्नोलोजी उद्योगमा नवप्रवर्तन र व्यवधान ल्याउने छविलाई राजनीतिमा पनि प्रयोग गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्।
चुनौती र सम्भावनाहरू
अमेरिकी राजनीतिमा डेमोक्र्याट र रिपब्लिकनको १६० वर्षभन्दा लामो प्रभुत्व तोड्नु मस्कका लागि ठूलो चुनौती हुनेछ। विगतमा ‘नो लेबल्स’ जस्ता तेस्रो पक्षका प्रयासहरू असफल भएका छन्। यद्यपि, मस्कको विशाल सम्पत्ति, सामाजिक सञ्जालको प्रभाव र सार्वजनिक छविले उनको पार्टीलाई केही हदसम्म सफलता दिलाउन सक्छ।
विश्लेषकहरूका अनुसार, मस्कको रणनीति परम्परागत तेस्रो पक्षको तुलनामा फरक छ। उनले सानो स्तरमा, तर प्रभावकारी रूपमा, केही प्रमुख निर्वाचनहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्ने योजना बनाएका छन्। यद्यपि, यो पार्टीको दीर्घकालीन प्रभाव र सफलता अनिश्चित छ।
एलन मस्कको ‘अमेरिका पार्टी’ को गठन उनको ट्रम्पसँगको विवाद र दुई-पार्टी प्रणालीप्रतिको असन्तुष्टिको परिणाम हो। यो पार्टीले आर्थिक अनुशासन र मध्यमार्गी नीतिहरूलाई प्राथमिकता दिँदै सन् २०२६ को मध्यावधि निर्वाचनमा प्रभाव पार्ने लक्ष्य राखेको छ। मस्कको यो कदमले अमेरिकी राजनीतिमा ठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्ने सम्भावना छ, तर यसको सफलता उनको रणनीति र अमेरिकी जनताको समर्थनमा निर्भर रहनेछ।
